భారతదేశం లోని హస్తకళలన్నీ సంకలనం చెయ్యబడిన ఈ-పుస్తకం (ఆన్ లైన్)

మనదేశానికి హస్తకళల విషయం లో మొదటి నుంచీ మంచి పేరుందన్న  సంగతి  తెలిసిందే. యూరప్ లో ప్రజలకి ఇంకా బట్ట కూడా కట్టడం రాని సమయానికి మన దేశంలో తయారైన చేనేత వస్త్రాలకు మంచి పేరు ఉండేది. వస్త్రాన్ని కేవలం శరీరాన్ని కప్పుకోవడానికి మాత్రమే కాక వాటిని వైవిధ్యమైన పద్ధతుల్లో నేసి, వాటికి రకరకాల రంగులు, పూసలూ మొదలైన వస్తువులతో అలంకరణ కూడా చేసే స్థాయిలో పనితనం  చూపేవారు ఇక్కడి కళాకారులు. అలాగే నేత చీరలను అగ్గిపెట్టెలో పట్టేంత నాజూకుగా తయారుచేసిన చరిత్ర మనది. 

పైన చెప్పిన విషయం మచ్చుకి చెప్పిన చిన్న ఉదాహరణ మాత్రమే..! మన దేశ హస్తకళలు భారతీయులందరూ గర్వించదగ్గ వారసత్వ సంపద.  మన కళాకారులు వాడే ముడి సరుకు ఏదైనా గానీ  దానిని వారు తీర్చిదిద్దే తీరు తరతరాలుగా అభివృద్ధి చెందుతూ వచ్చింది. మట్టి, రాయి, రెల్లుగడ్డి, వెదురు, తాటాకులు, కంచు ఇత్తడి  లాంటి  లోహాలు, కొబ్బరి పీచు, కొయ్య , లక్క, దారం లాంటి వస్తువులు మన దృష్టిలో  పెద్ద విలువైన  వస్తువులుగా  అనిపించవు. అవే చవకబారు వస్తువులు ఈ కళాకారుల చేతిలో పడితే మాత్రం అత్యద్భుత మైన కళాఖండాలుగా రూపు దిద్దుకుంటాయి. ఒక సారి చూసిన వారికి కళ్ళు తిప్పుకోలేకుండా చేస్తాయి. 

ప్రొ . ఎం. పీ. రంజన్ గారు, అహ్మదాబాదు 

కాని అలాంటి కళాఖండాల తయారీ వెనుక ఉన్న కష్టం, అలాంటి కళాకారుల నేపథ్యం మొదలైన విషయాలు చాలా ఆసక్తికరంగా వుంటాయి. అలాంటి విషయాలన్నీ క్రోడీకరించి ఒక పుస్తకరూపంలో విడుదల చేయడానికి  పూనుకున్న వ్యక్తి ప్రొ. ఎం.పీ. రంజన్ గారు. 

భారతదేశం మొత్తం మీద కనిపించే ఇలాంటి హస్తకళలనూ, వివిధ ప్రాంతాల కళారూపాలను  Handmade in India: An encyclopedia of the handicrafts of India అనే పుస్తకంగా మన ముందుకు తీసుకువచ్చారు. ఈ  పుస్తక రూపకల్పనలోనూ   సంపాదకత్వం  లోనూ   వారి  శ్రీమతి  అదితి రంజన్ గారు కూడా  పాలుపంచుకొన్నారు. సుమారు అయిదు వందల యాభై పేజీలున్న ఈపుస్తకంలో ఇంత  సమాచారాన్ని  పొందుపరచడం వీరితో పాటూ  మరెందరి కృషి వల్ల సాధ్యపడిందో  తలుచుకుంటే  అబ్బురమనిపిస్తుంది.

ఈపుస్తకం ఖరీదు సుమారు నాలుగువేల రూపాయలు.  ఇలాంటివి మరో మూడు భాగాలు సిద్ధం కావలసి ఉందిట. 

అయితే ఈపుస్తకం లోని సమాచారాన్నంతా ఇంటర్నెట్ లో చూసుకోవడానికి వీలుగా ఈ క్రింది లింకులో ఉచితం గానే  ఉంచారు.

భారతదేశం లోని చేతివృత్తులన్నీ సంకలనం చెయ్యబడిన ఈ-పుస్తకం (ఆన్ లైన్) దేశంలోని రాష్ట్రాల వారీగా ఈ కళలను, వాటికి సంబంధించిన వివరాలను ఒక విజ్ఞాన సర్వస్వం లాగా  సమగ్రంగా  బొమ్మలూ, మ్యాపులతో సహా ఉంచారు. అలాగే ఆయా రాష్ట్రాల ప్రాంతీయ భాషలో ఈ సమాచారాన్ని అందుబాటు లోకి తేవడం ఇంకా బాగుంది. దానిలో కూడా జిల్లాలవారీగా ఏయే హస్త కళలు  కనిపిస్తాయో, దానికి వాడే ముడి  పదార్ధాలూ, పనిముట్ల గురించి కూడా పొందు పరిచారు. మన రాష్ట్రానికి సంబంధించిన లింక్ ఈ క్రింద చూడండి.

ఆంద్ర ప్రదేశ్ గురించి ఇంగ్లీషులో
ఆంద్ర ప్రదేశ్ గురించి  తెలుగు లో

   

 Detail of the carved and painted wood work inside a prayer hall in Thiksey Monastery, Ladakh

పై పుస్తకం పై మరిన్ని వివరాలను, ప్రొ. రంజన్ గారి బ్లాగులు  చూడాలంటే ఈ క్రింది లింకులు నొక్కండి.

http://www.visible-information-india.blogspot.in/2007/08/information-architecture-for-handmade.html
http://design-for-india.blogspot.in/2007/08/handmade-in-india-handbook-of-crafts-of.html

Handmade in India: 

An encyclopedia of the handicrafts of India

576 pages, 3500 colour photographs and 140 maps, 9.5 x 13.5” (240 x 340 mm), hc, October 2007, ISBN: 978-81-88204-57-1 (Mapin), Series ISBN: 978-81-88204-49-6 (Mapin), Copublished in association with COHANDS
First published in India in 2007 by :
Council of Handicraft Development Corporations (COHANDS)
New Delhi

Printed and produced by:
Mapin Publishing Pvt. Ltd.
10B, Vidyanagar Society Part 1, Usmanpura, Ahmedabad 380014, India
T | 91-79-2754 5390 / 2754 5391     F | 91-79-2754 5392
E | mapin@mapinpub.com     www.mapinpub.com

Conceived, researched, edited and designed by:
National Institute of Design (NID), Ahmedabad

Text, photographs and graphics - 2007 National Institute of Design (NID), Ahmedabad and Development Commissioner (Handicrafts), New Delhi

Project funded by
Office of the Development Comissioner Handicrafts, Ministry of Textiles, Government of India

Crafts of India Series ISBN :978-81-88204-49-6
Handmade in India ISBN:978-81-88204-57-1
LC:2005929526

Editors:Aditi Ranjan, M P Ranjan
Designers:Zenobia Zamindar, Girish Arora
Printed at :Tien Wah Press, Singapore